W związku z napływającymi pytaniami dotyczącymi stanowiska pedagoga specjalnego przedstawiamy zbiór najczęściej pojawiających się pytań wraz z odpowiedziami.
Poniżej znajdują się informacje, które mają wskazać, jakiego rodzaju wykształcenie powinna posiadać osoba, która będzie zajmować stanowisko pedagoga specjalnego. Jednocześnie podkreślamy, że MEiN nie jest właściwe do rozstrzygania czy w danym przypadku zostały one spełnione (prosimy nie wysyłać swoich CV do resortu w celu weryfikacji). Kompetencja ta leży w gestii pracodawcy, a więc dyrektora szkoły, którego zadaniem jest określenie czy osoba, którą zatrudnia posiada kwalifikacje do zatrudnienia na danym stanowisku. W związku z powyższym podkreślamy, że ostateczna decyzja powinna zostać podjęta przez dyrektora po analizie dokumentów (przede wszystkim dyplomów ukończenia studiów) osób zatrudnianych w przedszkolach/szkołach pod kątem spełniania kryteriów opisanych w rozporządzeniu.
Dodatkowo informujemy, że MEiN nie jest uprawione do rekomendowania lub nie jakiejkolwiek oferty szkoleniowej. Podjęcie przez daną osobę kursu w tym czy innym podmiocie jest wyborem osobistym. To, co warto zweryfikować przed podjęciem danego kursu czy studiów podyplomowych to przede wszystkim jakość i zakres kształcenia oraz rodzaj dokumentu, które otrzymuje osoba kończąca zajęcia (tj. jakie łączą się z nim uprawnienia).
1. Jakie kwalifikacje wymagane są zgodnie z § 19a do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga specjalnego w przedszkolach i szkołach bezterminowo?
Odpowiedź:
Zgodnie z projektem rozporządzania stanowisko nauczyciela pedagoga specjalnego bezterminowo będą mogły piastować osoby, które:
- mają wykształcenie magisterskie z pedagogiki specjalnej (lista kierunków w punkcie 3.) albo
- mają wykształcenie licencjackie lub II stopnia (dwuletnie magisterskie uzupełniające) w zakresie pedagogiki specjalnej albo
- mają pięcioletnie studia w zakresie pedagogiki (np. pedagogiki ogólnej) oraz studia podyplomowe/ kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej lub studia podyplomowe z edukacji włączającej. Za wystarczające w tym przypadku uznawane jest także ukończenie dwuletniego studium nauczycielskiego, które następnie uzupełnione zostało trzyletnimi studiami magisterskimi z zakresu pedagogiki oraz studiami podyplomowymi/ kursem kwalifikacyjnymi w zakresie pedagogiki specjalnej lub studia podyplomowe z edukacji włączającej.
W związku z powyższym należy najpierw sprawdzić, jakie wykształcenie magisterskie posiada dana osoba. Jeśli jest ono w zakresie pedagogiki specjalnej:
- na poziomie licencjata lub
- dwuletnich uzupełniających studiów magisterskich lub
- jednolitych studiów magisterskich,
to taka osoba może zajmować stanowisko pedagoga specjalnego bezterminowo, bez dodatkowych warunków, np. studiów podyplomowych z zakresu jednego z działów pedagogiki specjalnej.
Jeśli jest to wykształcenie pięcioletnie magisterskie (jednolite studia pięcioletnie albo łącznie pięć lat studiów – licencjat (trzy lata) plus studia magisterskie (dwuletnie) uzupełniające) z pedagogiki nie-specjalnej (a np. ogólnej lub opiekuńczo-wychowawczej), należy sprawdzić czy dana osoba posiada dyplom ukończenia kursu kwalifikacyjnego albo studiów podyplomowych z choćby jednego z działów pedagogiki specjalnej (np. surdopedagogiki). Jeśli posiada taki dyplom, to może pełnić funkcję pedagoga specjalnego bezterminowo.
Jeśli ktoś nie posiada wykształcenia magisterskiego z pedagogiki ani licencjackiego z pedagogiki specjalnej, to wtedy należy sprawdzić czy taka osoba ma uprawnienia do zajmowania stanowiska pedagoga specjalnego terminowo do 31 sierpnia 2026 roku (punkt 2 poniżej).
2. Jakie kwalifikacje wymagane są zgodnie z § 30a do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga specjalnego w przedszkolach i szkołach do dnia 31 sierpnia 2026 r. ?
Odpowiedź:
Ponieważ rozporządzenie zakłada okres przejściowy, do dnia 31 sierpnia 2026 nauczycielem pedagogiem specjalnym może być osoba, która posiada:
- Uprawnienia do pracy w szkole na stanowisku nauczyciela, która posiada dodatkowo studia podyplomowe/ kurs kwalifikacyjny z zakresu pedagogiki specjalnej;
- Tylko w przedszkolach – uprawnienia do pracy w przedszkolu/ szkole na stanowisku nauczyciela klas 1-3, oraz studia podyplomowe w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka (WWR).
Jeśli dana osoba nie mieści się w żadnej z kombinacji, opisanych w punktach 1 i 2, to taka osoba nie może zajmować stanowiska pedagoga specjalnego.
3. Jak rozumiane jest pojęcie „pedagogiki specjalnej”?
Odpowiedź:
Pojęcie pedagogiki specjalnej jest pojęciem pojemnym, jednak należy łączyć je z następującymi kierunkami studiów/ specjalizacjami:
- Rewalidacja (niegdysiejsza nazwa „pedagogiki specjalnej”);
- Resocjalizacja;
- Surdopedagogika;
- Tyflopedagogika;
- Oligofrenopedagogika;
- Edukacja i terapia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu;
- Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną;
- Pedagogika resocjalizacyjna;
- Pedagogika zdolnych i uzdolnionych;
- Logopedia tylko jeśli są to studia pięcioletnie, dające tytuł magistra pedagogiki specjalnej ze specjalnością logopedia;
- Pedagogika korekcyjna.
4. Co będzie musiał zrobić nauczyciel pedagog specjalny, który nie posiada pełnego wymaganego wykształcenia (§ 19a), aby po 31 sierpnia 2026 r. móc dalej pełnić tę funkcję?
Odpowiedź:
Nauczyciel po 31 sierpnia 2026 r., który nie będzie posiadał kwalifikacji wymaganych w art. 19a nie będzie mógł dalej pracować na tym stanowisku. Warunkiem pozostania na stanowisku jest uzupełnienie do tego czasu wykształcenia do poziomu wymaganego w § 19a rozporządzenia. Temu właśnie służy okres przejściowy.
5. Czy osoba, która ukończyła studia z zakresu edukacji integracyjnej spełnia warunek ukończenia studiów z edukacji włączającej?
Odpowiedź:
Tak, osoba, która ukończyła studia podyplomowe z zakresu edukacji integracyjnej będzie spełniała przedmiotowy warunek.
6. Czy zatrudnianie pedagogów specjalnych dotyczy wyłącznie przedszkoli i szkół ogólnodostępnych i integracyjnych?
Odpowiedź:
Tak i w związku z tym przepisy nie dotyczą szkół specjalnych, a więc również nie dotyczą szkół w podmiotach leczniczych.
7. Czy jeśli w szkole w tej chwili nie ma uczniów z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego, to i tak zatrudnienie pedagoga specjalnego jest konieczne?
Odpowiedź:
Tak, jest konieczne.
8. Czy utworzenie stanowiska pedagoga specjalnego jest wstępem do likwidacji stanowiska pedagoga szkolnego?
Odpowiedź:
Nie jest. Utworzenie stanowiska pedagoga specjalnego ma celu poszerzenie obecnie istniejącego katalogu stanowisk. Pedagodzy specjalni będą pracować w szkołach we współpracy z innymi specjalistami, w tym z pedagogami szkolnymi.
9. Czy w ramy kierunków, o których mowa w punkcie 3 wchodzi terapia pedagogiczna?
Odpowiedź:
Tak, jeśli studia z terapii pedagogicznej były realizowane w ramach studiów z pedagogiki specjalnej, np. pedagogika specjalna – terapia i diagnoza pedagogiczna albo w trakcie studiów prowadzone były zajęcia z pedagogiki specjalnej. Jeśli w ramach studiów z terapii pedagogicznej nie było zajęć z pedagogiki specjalnej, to takie studia nie mieszczą się w katalogu, zamieszczonym w punkcie 3. Ta ostatnia osoba może zostać zatrudniona w przedszkolu/ szkole na stanowisku specjalisty terapeuty pedagogicznego.
10. Czy w ramy kierunków, o których mowa w punkcie 3 wchodzi terapia socjoterapia?
Odpowiedź:
Tak, jeśli studia z socjoterapii były realizowane w ramach studiów z pedagogiki specjalnej.
Źródło: MEiN