Mediacja szkolna – to mediacja, w której stronami konfliktu mogą być: nauczyciel, dyrektor, pracownik niepedagogiczny szkoły, uczeń, rodzic. Konflikty rozwiązywane w mediacjach szkolnych dotyczą działalności statutowej szkoły bądź relacji między stronami. Funkcję mediatora pełni osoba dorosła, posiadająca kompetencje z zakresu prowadzenia mediacji.
Mediacja rówieśnicza – to mediacja, w której stronami konfliktu są uczniowie. Konflikty rozwiązywane w mediacjach rówieśniczych dotyczą relacji między stronami. Mediacje te prowadzone są przez dwóch uczniów do tego przygotowanych, cieszących się zaufaniem i sympatią rówieśników.
| Mediacje rówieśnicze | Mediacje szkolne |
| dobrowolne i poufne poszukiwanie rozwiązania konfliktu między uczniami | dobrowolne i poufne poszukiwanie rozwiązania sporu pomiędzy stronami konfliktu |
| realizowane w obecności dwóch bezstronnych i neutralnych mediatorów – uczniów, przygotowanych do prowadzenia mediacji rówieśniczej | realizowane w obecności jednego lub dwóch bezstronnych i neutralnych mediatorów |
| przedmiotem mediacji są konflikty związane z relacjami między uczniami | przedmiotem mediacji są konflikty związane z relacjami międzyludzkimi i/lub działalnością statutową szkoły |
| stronami konfliktu są uczniowie | stronami konfliktu mogą być: nauczyciele, dyrektor, pozostali pracownicy szkoły, uczniowie, rodzice |
| Mediator rówieśniczy | Mediator szkolny |
| uczeń, który jest przeszkolony w zakresie mediacji | osoba dorosła – na przykład: pedagog, psycholog, nauczyciel, inny pracownik szkoły – przeszkolona w zakresie mediacji |
| uczeń, który cieszy się zaufaniem i autorytetem wśród uczniów | osoba, która cieszy się autorytetem i zaufaniem w środowisku szkolnym |
| przedmiotem mediacji są konflikty związane z relacjami między uczniami | wskazane jest, aby posiadał kompetencje edukatora mediacji |
WAŻNE!
Do mediacji rówieśniczych nie kierujemy:
- konfliktów i sporów, w których doszło do popełnienia przestępstwa;
- konfliktów, w których doszło do przemocy fizycznej lub seksualnej;
- spraw, które miały związek z alkoholem lub narkotykami;
- sporów, w których jedną ze stron konfliktu jest dorosły pracownik szkoły;
- sytuacji konfliktowych wynikających z popełnienia czynu karalnego lub świadczących o demoralizacji.
Korzyści z wprowadzenia mediacji w szkole:
Doraźne:
- rozwiązanie konkretnego konfliktu;
- możliwość zachowania poprawnych relacji mimo różnicy zdań.
Długofalowe:
- kształtowanie odpowiedzialności za własne postępowanie i podejmowane decyzje;
- wskazanie alternatywy dla tradycyjnie stosowanych w środowisku szkoły rozstrzygnięć z pozycji autorytetu arbitra lub siły i konfrontacji;
- transmisja pozytywnych wzorców zachowań w sytuacjach konfliktowych;
- kształtowanie kompetencji kluczowych: zdolności do współpracy, umiejętności kreatywnego myślenia, samoregulacji, rozwiązywania sytuacji problemowych, w tym konfliktowych;
- profilaktyka zachowań problemowych dzieci i młodzieży;
- oddziaływanie wychowawcze w duchu sprawiedliwości naprawczej.
Warto zauważyć, że obecne kryteria oceny pracy nauczyciela i dyrektora szkoły obejmują m.in. kształtowanie u uczniów szacunku do drugiego człowieka, świadomości posiadanych praw oraz postaw: obywatelskiej, patriotycznej i prospołecznej, w tym przez własny przykład nauczyciela; umiejętność rozwiązywania konfliktów wśród uczniów.
Dokumentacja mediacji
Mediator szkolny lub opiekun mediatorów rówieśniczych przechowuje dokumentację z przebiegu mediacji (tj. protokół i zgody na udział w mediacjach).
Sposób przechowywania dokumentacji musi zapewnić:
- poufność mediacji,
- ochronę danych osobowych uczniów uczestniczących w mediacji.
Etapy postępowania mediacyjnego
- Zgłoszenie konfliktu do mediacji (w sposób przyjęty w szkole, np. do skrzynki mediacyjnej) i wybór mediatora.
- Etap przygotowanie do mediacji, ustalenie miejsca i terminu, zaproszenie stron (badanie czy sprawa nadaje się do mediacji).
- Spotkanie wstępne – poinformowanie stron o zasadach, regułach i celu postępowania mediacyjnego oraz roli mediatora; poznanie perspektywy każdego uczestnika na konflikt; określenie punktów zbieżnych i spornych.
- Sesja wspólna – prezentowanie stanowisk przez strony, poszukiwanie rozwiązań odpowiadających potrzebom i rzeczywistym interesom uczestników; generowanie opcji.
- Spotkania na osobności, mediacje wahadłowe – niekiedy zachodzi potrzeba organizowania spotkań indywidualnych mediatora z każdą ze stron (w celu przełamania impasu; przekazania mediatorowi ważnej informacji, której strona nie chce ujawnić na forum). Postępowanie mediacyjne może być prowadzone w formie pośredniej, jeżeli strony wyrażą taką wolę (gdy chcą rozwiązać spór, ale nie są gotowe spotkać się przy wspólnym stole).
- Wybór rozwiązania, które najbardziej odpowiada potrzebom i interesom uczestników, konkretyzowanie porozumienia według zasady MAKRO (Mierzalne, Akceptowalne przez strony, zgodne z prawem i zasadami współżycia społecznego, Konkretne, Realistyczne, Określające terminy).
- Zawarcie porozumienia lub zakończenie mediacji bez zawarcia ugody, sporządzenie i podpisanie dokumentów (protokołu i ugody, jeżeli została zawarta).